دوره 7، شماره 26 - ( 1398 )                   جلد 7 شماره 26 صفحات 205-176 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


1- دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی گرایش ادبیات غنایی دانشگاه شیرازمربی دانشگاه پیام نور ، chitsazi9910@yahoo.com
2- استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیرزا
چکیده:   (7267 مشاهده)
از میان­ انواع مختلف ادبیات شفاهی، قصه و افسانه به­دلیل داشتن درون­مایۀ غنی قابلیت بررسی خاستگاه و جلوه­های مردم­شناختی، جامعه­شناسی، روان­شناسی و ... را دارد. برخی جامعه­شناسان بر این باورند که دانسته­هایشان دربارۀ نهاد خانواده در گذشتۀ ایران بسیار ناچیز است؛ بنابر­این داستان به­ویژه داستان­های عامیانه می­تواند روشنگر بخش­هایی از زندگی اجتماعی گذشته باشد که از چشم جامعه­شناسان دور مانده است. یکی از موضوعات مورد توجه در مطالعات جامعه­شناسی در نهاد خانواده، موضوع قدرت است. شناخت شیوه­های توزیع قدرت در خانواده در دوره­های گذشته­­ نشان­دهندۀ بسیاری از تحولات اجتماعی است. در این مقاله ساختار قدرت، شیوه­های اعمال آن و نوع مقاومت در برابر قدرت و همچنین منابع تولید قدرت در روابط خانوادگی در 93 قصۀ عامیانه­ به روایت فارس به شیوۀ تحلیل محتوا بررسی شده است با این هدف که روشن شود ساختار قدرت در خانواده در قصه­های عامیانه چگونه است. نتیجۀ این پژوهش نشان می­دهد ساختار قدرت در خانواده سلطه­گرایانه و بیشتر از نوع سلطۀ پدر در ارتباط با فرزند است. در روابط زن و مرد علاوه بر تسلط، ارتباط صمیمی و مشروع دیده می­شود که زنان بر اساس ایدئولوژی­های سنتی، قدرت مرد را حتی در روابط صمیمی می­پذیرند. شیوه­های اعمال قدرت بیشتر مجبورسازی، اما نوع مقاومت به­ویژه مقاومت دختران در برابر سلطه، فعالانه و مقاومت پسران در ارتباط با پدر به دلایلی منفعلانه است. در میان منابع تولید قدرت در خانواده باور­های جنسیتی، منابع اقتصادی- اجتماعی، درایت به­ویژه درایت فرزند و حیله بیشترین سهم را دارند.
 
متن کامل [PDF 463 kb]   (1672 دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشی اصیل |
دریافت: 1397/7/16 | پذیرش: 1397/12/21 | انتشار: 1398/3/25

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.