پژوهشگر مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما/ کارشناسارشد زبان و ادبیات فارسی
چکیده: (8625 مشاهده)
یکی از شاخصههای سبک زیست جوامع، زندگی شبانه است که نوع نگاه مردم به شب و چگونگی بهرهمندی آنان از این بازه زمانی را نشان میدهد. اگرچه مفهوم زیست شبانه
به لحاظ مبانی نظری، پس از انقلاب صنعتی و بهواسطۀ رشد اقتصاد و بهمنظور استفادۀ بهینه از زمان شکل گرفت، بدیهی است پیش از آن بیشتر ملتها متناسب با فرهنگ و ارزشهای حاکم بر جامعۀ خود، حیات و سرزندگی شبانه را تجربه کردهاند. در جامعۀ سنتی ایران، سنت دیرینۀ شبنشینی، اصلیترین کانونی است که با واکاوی آن میتوان به کیفیت زندگی اجتماعی شبانۀ ایرانیان دست یافت. بهجز آن بسیاری از جلوههای سرزندگی اجتماعی شبانه در ایران مرهون آیینهایی است که در بستر شب انجام میگیرند. این جستار کوشیده است ضمن مطالعۀ اسنادی و بررسی پیشینۀ پیدایش شهرهای 24 ساعته، گونههای مختلف سنت شبنشینی در ایران را بهعنوان مهمترین جلوۀ فعالیتهای فراغتی و اجتماعی شبانۀ ایرانیان بررسی کند و به این پرسش پاسخ گوید که: آیا زندگی شبانۀ ایرانیها صرفاً درونی است یا میتوان جلوههایی از حیات اجتماعی شبانه در بیرون از خانه را در آنان یافت. نتایج این پژوهش نشان میدهد بهجز شبنشینیهای رایج ـ که در کانون خانواده شکل میگرفته ـ بیشتر اجتماعات شبانه، وابسته به آیین و مناسبت بوده است و حضور مردم در بیرون از خانه برای تفریح، اقتصاد و اجتماع در شبانگاه بهصورت غیرآیینی کمتر مجال بروز یافته است.
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
ادبیات عامه دریافت: 1395/9/13 | پذیرش: 1398/2/7 | انتشار: 1398/2/7