Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

---

دیوارنگاری در عصر قاجار، بسته به محل اجرا و مضمون آثار آن، شامل گونه‌های متعددی ازجمله انواع دیوارنگاری در ابنیۀ سلطنتی، خانه‌های شخصی، اماکن عمومی و اماکن مقدس و نیز عناوین دودمانی، حماسی، نفسانی و مذهبی است. همچنین دیوارنگاره‌های مذهبیِ آرامگاه‌ها و بقاع متبرکه، خاصه آن­هایی که موضوع معراج پیامبر^(ص) را بازنمایی می‌کنند، در برخی بناهای این دوره مشاهده‌ می­شود. مراحل و منازل معراج پیامبر^(ص) اگرچه به شیوه‌های مختلف در  نگارگری­ها و چاپ­های سنگی نمود یافته و دستمایۀ کار هنرمندان قرار گرفته، اما کمتر در رسانۀ کهنی مانند دیوارنگاری و نقاشی‌های عامیانۀ قاجاری بررسی شده است. دیوارنگاره‌ها از نظر ساختار و زیبایی‌شناسی شاخصه‌هایی دارند که دقت در آن­ها پرسش‌هایی را مطرح می‌سازد، ازجمله اینکه عناصر ساختاری و زیبایی‌شناختیِ دیوارنگاره‌های قاجاری- که شمایل حضرت رسول را در معراج به تصویر کشیده‌اند- کدام‌اند؟ نحوۀ ترسیم و ارائۀ این عناصر چگونه بوده و وجه تشابه یا تمایز آن‌ها با نمونه‌های مشابه در چاپ سنگی و نگارگری‌ ادوار گذشته تا چه میزان است؟ حاصل این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی انجام گرفته، بیانگر آن است که تعدد و میزان پراکندگی معراج‌نگاره‌های دیواری (همانند دیگر نقاشی‌های مذهبی بقاع)، در استان‌های شمالی بیشتر است و صحنۀ «ملاقات با شیر»، به دلیل گرایشات رایج شیعی، اهمیت و برتری دارد؛ اما در دو حوزۀ نگارگری و چاپ سنگی، مراحل و مراتب بیشتری از این واقعه تصویرسازی شده است. شیوۀ اجرا و تزیین، نحوۀ ترسیم عناصر و قلم‌گیری پیکرها، کیفیت رنگ‌آمیزی، قدمت رسانه، ابعاد، و به طور کلی جزئیات و ظرایف تصویر، از دیگر مباحث قابل ذکر و تطبیق در این زمینه است. محوریت و مرکزیت پیکر و شخصیت پیامبر و حمد و ثناگویی ایشان در حین عروج، تناسب پوشش و آرایش عناصر در تناسب با ویژگی‌های هر عصر، و نیز نبود تکنیک ژرف­نمایی در کنار نمایش لحظۀ اوج رویداد با جنبه‌هایی کمابیش حماسی، از اشتراکات هر سه حوزه شمرده می‌شود.

واژه‌های کلیدی: دورۀ قاجار، دیوارنگاره، معراج پیامبر(ص)، چاپ سنگی، نگارگری

متن کامل [PDF 2223 kb]   (5095 دریافت)    

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

---